PKU için kalıcı tedavi: GEN TERAPİSİ

Amerikan Gen Teknolojisi (AGT) PKU hastaları için güvenli, etkili ve uygun maliyetli genetik tedaviler için çalışmalarını sürdürüyor.

Gen Terapisi NEDİR?

PKU hastalar, karaciğer hücrelerinde yer alan genlerdeki bir bozukluktan dolayı “FAH” isimli enzimi üretemezler. Bu enzim proteinlerde yer alan “fenilalanin” isimli amino asidin “tirozin” isimli diğer bir amino aside dönüşmesinde görev alır.

Gen terapisi; Karaciğer hücresinde yer alan bu hatalı geni modifiye eder:  PKU’lu bireyin karaciğer hücresindeki DNA’sına “FAH” enzimini üretecek geni ekler ve hastanın geninde yer alan kusurlu kısmı ise bloke eder. Böylece “FAH” enzimi kusursuz şekilde üretilmesi sağlanır.  Diyet sınırlamasına gerek kalmadan gıdalarla alınan “fenilalanin”nin “tirozine” dönüşmesi sağlanarak bireyin normal beslenmesine dönmesi sağlanır.

İlave edilen gen, karaciğer hücresine entegre olur. Bunun anlamı;  ilave edilen genin her hücre bölünmesinde kendi kopyasını oluşturması demektir. Böylece hayat boyu enjeksiyona ve ilaç tedavisine bağlı kalmadan kalıcı bir çözüm sağlanmış olur.

Gen Terapisi NEDEN ZOR?

Gen terapisi ömür boyu tedaviyi ortadan kaldırsa da tedavinin geliştirilmesinde bir takım zorluklar yaşanıyor.  Yapılan araştırmalar, Fenilketonüri rahatsızlığına neden olan gende 500’den fazla mutasyon olduğunu gösteriyor. Bu da 500’den fazla genin modifiye edilmesi demek. Bu durum gen tedavisini oldukça zor ve karmaşık hale getiriyor.

Yapılan Çalışmalar HANGİ AŞAMADA?

Nadir Hastalıklar İlaç Firması olan Biopharma, 2019’un Aralık ayında PKU gen tedavisi için ilk klinik verilerini açıkladı.  PKU’lu 18-55 yaş arası 21 yetişkin bireyi içeren “HMI-102” isimli çalışmada, 2 hastaya en düşük dozda, bir hastaya ise daha yüksek bir dozda gen tedavisi uygulanıyor.  Hastalar 1 yıl boyunca izlenecek ve kanlarındaki “fenilalanin” seviyeleri takip edilecek. Elde edilen veriler, düşük doz alan iki katılımcının kan fenilalanin seviyelerinde bir azalma yaşanmadığını gösterse de daha yüksek doz alan üçüncü hastanın kanındaki “fenilalanin” miktarının azalırken “tirozin” seviyelerinde artış yaşandığını gösterdi.

Sözü edilen bu çalışmanın henüz başlangıç aşamasında olduğunu belirten araştırmacılar, gelecekte terapi dozunun arttırılma potansiyeli olduğunu, mevcutta elde edilen az miktardaki verinin gen tedavisinde başarılı sonuçlar alınması konusunda umut verici olduğunu kaydettiler.

2020’nin başlarında gen terapisi için diğer bir faz çalışmasına başlanacağını belirten araştırmacılar, 2020’nin ortalarında çalışma ile ilgili yeni bilgilerin paylaşacağını duyurdular. Tedavinin yararı hakkında sonuca varmak için çok erken olduğunu belirten uzmanlar, yapılan çalışmaların nadir görülen kalıtsal rahatsızlıkların tedavisi için ileriye doğru bir adım olduğunu kaydettiler.