ÇÖLYAK TEDAVİSİ İÇİN YENİ BİR ÇALIŞMA: ZED1227
Çölyak hastalığının sebep olduğu bağırsak hasarını önleyebilecek bir ilacın deneysel çalışmalarına başlanması, bu hastalığa sahip bireylerde oluşabilen ciddi sindirim problemlerini önlemesi açısından büyük bir umut uyandırmaya başladı.
Çölyak hastalığında buğday, çavdar, arpa gibi gluten içeren besinler tüketildiğinde, kişinin bağışıklık sistemi ince bağırsaklarda bir problem olduğunu sezerek saldırmaya başlar. Bu saldırı genel olarak bağırsakta bulunan saç benzeri yapıları olan villuslara karşıdır. Villuslar, gıdalardan alınan besini absorbe ederler. Dolayısıyla yeteri kadar beslenemeyen çölyak hastalarında anemi ve kemik erimesi gibi rahatsızlıklar ortaya çıkabilir.
Araştırmanın başındaki Dr. Detlef Schuppan’ın belirttiği üzere, şu an için bu hastalığın tek ve etkili tedavisi günlük beslenmede eser miktarda dahi alınacak olan glutenden kaçınmaktır. Almanya’da bulunan Johannes Gutenberg Üniversitesi’nde profesör olan Dr. Schuppan hayat boyu sürecek olan bu diyete uymanın ve devam ettirmenin epey zor olduğunu da ayrıca belirtiyor.
Gluten, makarnadan mısır gevreğine, soslardan çorbalara kadar pek çok gıdanın içinde saklı olarak bulunabilir. Pratik sınırlar haricinde bunlardan her zaman kaçınmaya çalışmak, beraberinde pek çok sosyal ve psikolojik problem de getirebilir Dr. Schuppan’a göre. Hatta ve hatta hasta bütün kaçınmalara rağmen hala bağırsak iltihaplanması ve bazı semptomları göstermeye devam edebilir.
1 Haziran’da New England Journal of Medicine’ de yayınlanan yeni bir çalışma, deneysel bir ilacın bağırsakta oluşan hasarı önleyip önleyemeyeceğini incelemekte.
Çölyak hastalığında, ince bağırsakta bulunan transglutaminaz 2 ezimi, gluten peptidlerinde bulunan glutamin kalıntılarının deamidasyonuna neden olur. T hücrelerinin antijen üreterek harekete geçmesini sağlayan bu olay, bağırsakta mukozal yaralanmalara yol açar. Sonuç olarak transglutaminaz 2 enziminin inhibisyonu çölyak hastalığı için potansiyel bir tedavi olarak öngörülmektedir.
ZED1227, deamidasyona uğramış gluten oluşumunu ve glutene bağlı T hücresi aktivasyonunun ilk adımlarını önleyen bir transglutaminaz 2 inhibitörüdür. ZED1227, makalede yayınlandığı üzere incebağırsakta gluten kaynaklı oluşacak olan mukozal yaralanmayı azaltmayı hedeflemekte.
Bu ilacın deneme süreci şu şekilde gerçekleşmiştir: en az 1 yıl boyunca düzenli olarak glutensiz beslenen 163 çölyak hastası 4 farklı gruplara ayrılmış, 3 gruba farklı dozlarda ZED1227, son gruba da plasebo verilmiştir. 6 hafta boyunca devam eden bu süreçte hastalara ilaç alımından 30 dakika sonrasında ortalama miktarda gluten içeren bisküviler verilmiştir.
6 hafta sonunda ulaşılan sonuçlara göre herhangi dozda ilaç alan hastalar bağırsak iltihaplanmasına karşı daha az belirti göstermiştir. Baş ağrısı, bulantı, ishal tüm hasta gruplarında görülen yan etki olurken en yüksek dozu alan grubun %8’inde deride kızarıklık ve döküntü gözlemlenmiştir. Çalışmanın sınırları deneme sürecinin kısalığının yanı sıra takip edilen hasta sayısındaki azalmayı da içermektedir. Araştırmacılar aynı zamanda kontrollü gluten tüketimi ile devam eden bu çalışmanın, gerçek dünya koşulları düşünüldüğünde bire bir tutmayacağının da farkında olduklarını belirtmiştir.
Bu ön denemede, ZED1227 ile çölyak hastalığı bulunan bireylerde glutene bağlı duodenal mukozal hasar zayıflatılmıştır.
Bir gastroenterolog ve aynı zamanda Çölyak Hastalığı Vakfı’nın tıbbi danışmanı olan Dr. Joseph Murray bu bulguları cesaretlendirici bulduğunu bildirerek bu anahtar enzimin inhibe edilmesinin mantıklı olduğunun bu çalışmalarla kanıtlandığını dile getirmiştir Murray, bu umut verici gelişmenin hastaların semptomlarını azaltıp azaltmayacağı ve yaşam kalitelerini iyileştirip iyileştirmeyeceğinin daha büyük çalışmalarda görüleceğini söylemiştir.
Dr. Schuppan ın söylediğine göre bundan sonraki ZED1227 denemesi glutensiz beslenmeye tam olarak yanıt vermeyen hasta gruplarında gerçekleşecektir.
Çölyak hastalığı için ZED1227 veya herhangi başka bir ilaç bulunsa bile bu glutensiz beslenmeyi tamamen bırakmak anlamına gelmeyecektir. Dr. Murray;’ a göre hastalar glutensiz diyetlerine devam etmek durumunda kalsalar dahi glutenden tamamen kaçınmanın zorluğu düşünüldüğünde ilaç hastaların hayatında büyük bir kolaylık sağlayacaktır.
Araştırmacıların söylediğine göre terapi, ince bağırsak mukozasında gluten peptidlerinin deamidasyonunun önlenmesinde umut vaat ediyor ve böylece immünojenik süreci ortadan kaldırıyor.
Her geçen gün birbirine eklenen yeni bilgiler ve bilimin ışığında çölyak hastalığının artık daha kolay bir hastalık haline gelmesi adına bir istek ve umut doğuyor. ZED1227, bu umudu göğüsleyip alanında hayat kolaylaştırıcı olma yolunda ilerleyebilecek mi? Sanırım hep birlikte takipte kalarak yeni gelişmeleri dört gözle bekliyor olacağız…
Şeyma Nur Karabulut
Kimya Mühendisi